Kanunun Gelir Vergisi Kanununun Ücretlerde İstisnaları düzenleyen 23'üncü maddesinin birinci fıkrasına eklenen 18 inci fıkrasında; "Hizmet erbabının, ödemenin yapıldığı ayda geçerli olan asgari ücretin aylık brüt tutarından işçi sosyal güvenlik kurumu pirimi ve işsizlik sigorta pirimi düşüldükten sonra kalan tutarına isabet eden ücretleri (Şu kadar ki, istisnayı aşan ücret gelirinin vergilendirilmesinde verginin hesaplanacağı gelir dilim tutarları ve oranları, istisna kapsamındaki tutarlar da dikkate alınarak belirlenir. Ödenecek vergi tutarı, bu suretle bulunan vergi tutarının içinde istisna tutara isabet eden kısım düşülmek suretiyle hesaplanır. İstisna nedeniyle alınmayacak olan vergi ilgili ayda aylık asgari ücret üzerinden hesaplanması gereken vergiyi aşamaz. Birden fazla işverenden ücret alanlarda bu istisna sadece en yüksek olan ücrete uygulanır." hükmüne yer verilmiştir. Buna göre;
1) Hizmet erbabının, ödemenin yapıldığı ayda geçerli olan asgari ücretin aylık brüt tutarından işçi sosyal güvenlik kurumu primi ve işsizlik sigorta primi düşüldükten sonra kalan tutarına isabet eden ücretleri gelir vergisinden istisna edilmiştir. İstisnayı aşan ücret gelirinin vergilendirilmesinde verginin hesaplanacağı gelir dilim tutarları ve oranları, istisna kapsamındaki tutarlar da dikkate alınarak belirlenecek; ödenecek vergi tutarı, bu suretle bulunan vergi tutarının içinde istisna tutara isabet eden kısım düşülmek suretiyle hesaplanacaktır.
İstisna nedeniyle alınmayacak olan vergi ilgili ayda aylık asgari ücret üzerinden hesaplanması gereken vergiyi aşamayacaktır.
Birden fazla işverenden ücret alanlarda bu istisna sadece en yüksek olan ücrete uygulanacaktır.
Düzenleme 1 Ocak 2022 tarihinden itibaren yapılan ücret ödemelerine uygulanmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girmiştir.
2) Gelir Vergisi Kanunu'nun Diğer Ücretlerin vergilendirilmesine yönelik düzenlemeleri 1 Ocak 2022 tarihinden itibaren yapılan ücret ödemelerine uygulanmak üzere kaldırılmıştır.
3) Asgari Geçim İndirimine (AGİ) ilişkin düzenleme 1 Ocak 2022 tarihinden itibaren yapılan ücret ödemelerine uygulanmak üzere yürürlükten kaldırılmıştır.
4) Ücret ödemelerine ilişkin düzenlenen kağıtlarda ödemenin asgari ücrete isabet eden kısmı damga vergisinden istisna tutulmuştur.
İstisnayı aşan ücret gelirinin vergilendirilmesinde verginin hesaplanacağı gelir dilim tutarları ve oranları, istisna kapsamındaki tutarlar da dikkate alınarak belirlenecek; ödenecek vergi tutarı, bu suretle bulunan vergi tutarının içinde istisna tutara isabet eden kısım düşülmek suretiyle hesaplanacaktır.
Asgari ücretten alınması gereken vergiler nasıl hesaplanmaktadır?
5.004 TL asgari ücret tutarından % 14 sigorta işçi payı (700,56 TL) ve % 1 işsizlik sigortası primi (50,04 TL ) kesintisi tutarının toplamı olan 750,6 TL'nin asgari ücret brütünden düşülmesi sonrasında kalan tutarın % 15 gelir vergisi kesintisi yapılacaktır. Buna göre asgari ücretliden alınması gerekirken alınmayan gelir vergisi tutarı (5.004 - 750,6)* % 15 = 638,01 TL olacaktır.
Kanun maddesindeki yeni düzenlemeye göre, asgari ücret tutarını aşan ücret gelirlerinin vergilendirilmesinde uygulanacak gelir vergisi dilimi ve oranının ilgili ay ve önceki aylardaki istisna tutarlarının da eklenmesi suretiyle belirlenmesi ve verginin bu şekilde belirlenen kümülatif tutarın tabi olduğu vergi dilimleri ve oranları dikkate alınarak hesaplanması öngörülmektedir.
2022 yılı gelir vergisi tarifeleri
193 sayılı Kanunun 103 üncü maddesinin birinci fıkrasında yer alan gelir vergisine tabi gelirlerin vergilendirilmesinde esas alınan tarife, 2022 takvim yılı gelirlerinin vergilendirilmesinde esas alınmak üzere aşağıdaki şekilde yeniden belirlenmiştir.
32.000 TL'ye kadar % 15
70.000 TL'nin 32.000 TL'si için 4.800 TL, fazlası % 20
170.000 TL'nin 70.000 TL'si için 12.400 TL (ücret gelirlerinde
250.000 TL'nin 70.000 TL'si için 12.400 TL), fazlası % 27
880.000 TL'nin 170.000 TL'si için 39.400 TL (ücret gelirlerinde
880.000 TL'nin 250.000 TL'si için 61.000 TL), fazlası % 35
880.000 TL'den fazlasının 880.000 TL'si için 287.900 TL (ücret gelirlerinde
880.000 TL'den fazlasının 880.000 TL'si için 281.500 TL), fazlası % 40
(4) 193 sayılı Kanunun mükerrer 121 inci maddesi hükmü uyarınca, anılan maddenin birinci fıkrasında yer alan tutar, 1/1/2022 tarihinden itibaren verilmesi gereken yıllık gelir ve kurumlar vergisi beyannamelerinde uygulanmak üzere 2.000.000 TL olarak tespit edilmiştir.
Buna göre örnekler üzerinden konuyu açıklamak gerekirse;
Brüt aylığı 12 bin lira olan ücretlinin ilk ay brüt ücretinden önce işçiye ait sigorta primi (12.000 x % 14=1.680 TL) ve işsizlik sigorta primi (12.000 x % 1= 120 TL) düşülecek ve bu şekilde hesaplanan 10.200 lira üzerinden (10.200 x % 15=) 1.530 TL gelir vergisi hesaplanacaktır (2022 yılında uygulanacak Gelir Vergisi tarifesine göre ilk dilim olan 32.000 TL'ye kadar yüzde 15 vergi söz konusudur).
Yukarıda asgari ücrete isabet eden aylık gelir vergisi tutarı olan ( 4.253,40 x % 15=) 638,01 TL hesaplanmıştı. Bu tutar 12.000 TL brüt ücretten hesaplanan 1.530 TL'den indirilerek ödenecek gelir vergisi (1.530 - 638,01=) 891,99 TL olacaktır.
İkinci ay kümülatif brüt ücret (12.000+12.000=) 24.000 TL olacak, bu tutardan, önceki ve cari aya ilişkin işçiye ait sigorta ve işsizlik sigortası primi tutarı olan (1.680 + 1.680=) 3.360 TL düşüldüğünde, kümülatif vergi matrahı tutarı olan 20.400 TL bulunacaktır. Kümülatif vergi matrahı bu şekilde artarak devam edecektir. Kümülatif vergi matrahı 32.000 TL'yi aştığında da vergi bu tutarın üzerindeki tutarlar % 20 oranı üzerinden vergi kesintisine tabi tutulacaktır.
Memur ve sözleşmeli personelin de vergi matrahı bu şekilde hesaplanacaktır.