Türkiye ekonomik kurtuluş savaşı verirken, bu süreçte devlet de elini taşın altına koyarak vatandaşı yalnız bırakmıyor. Bir yandan başta stokçular olmak üzere mücadeleyi sekteye uğratacak çevrelere karşı adımlar atılırken, diğer yandan temmuz ayından bu yana uygulanan tasarruf tedbirleri kararlılıkta yürütülüyor.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, tedbirlere uyulup uyulmadığını yakından takip ediyor. Hayata geçirilen tasarruf önlemleri sayesinde harcamalar ciddi oranda azaldı. İlk olarak öncelikli olmayan yatırımlar mercek altına alınırken, verimsiz harcamalar durduruldu. Kamu kurumları tarafından yurt içinde ve yurt dışında hiçbir şekilde hizmet binası, lojman, memur evi, kamp, kreş, eğitim, dinlenme ve benzeri sosyal tesis ve bunlarla ilgili arsa ve arazi satın alınmadı veya kamulaştırılmadı. Deprem riski dışında yeni kiralama ve yeni inşaat yapılmadı.
Kamu kurum ve kuruluşlarınca taşıt alımlarına 'ihtiyaç' zorunluluğu getirildi. Acil ve zorunlu haller dışında her ne suretle olursa olsun yeni taşıt edinilmesine müsaade edilmedi. 2020'de kamu kurumlarında 113 bin civarında araç bulunurken, bu sayının 2023 sonuna kadar en az yüzde 20 oranında azaltılması için de harekete geçildi.
TELEFONA LİMİT
Kamu kurumlarında haberleşme giderlerine ilişkin sayı, tutar veya kullanım kısıtlamaları gibi birçok tedbir de alınmaya başladı. Cep telefonu tahsis edilen kişi sayısı azaltılırken, faturalara da üst limit kondu. Bunların yanı sıra kağıt kullanımı en aza indirilirken; rapor, bilgi notu ve benzeri dokümanların hazırlanması ve dağıtımı elektronik ortamda yapılmaya başlandı. Demirbaş alımı zorunlu hallerde yapıldı ve demirbaşlar, kullanım ömrü tamamlanmadan değiştirilmedi.
Devlet, vatandaşı rahatlatmak için alacağı vergiden de feragat etti. Asgari ücretten 'gelir' ve 'damga' giderini kaldıran devlet, yaklaşık 40 milyar liralık vergiyi almayacak.
ASGARİ PERSONEL
Bir diğer düzenleme de kamu personellerine ilişkin harcamalarda yapıldı. Kamu kurumlarının hizmet içi eğitim, konferans, seminer, çalıştay, sempozyum, toplantı, organizasyon ve benzeri faaliyetlerinin uzaktan yapılması esas alındı. Buna ek olarak zorunlu hallerde yapılacak yurt dışı geçici görevlendirmeler, görevin süresi ve görevli sayısı en alt seviyede tutuldu. Ayrıca kurumlar, yurt dışı temsilciliklerinde görevlendireceği personel sayısını asgari seviyede tuttu.
ÖDENEKLERE FREN
Uluslararası toplantılar ile milli bayramlar hariç; açılış, konferans, seminer, yıl dönümü ve benzeri kutlama ve organizasyonlara ilişkin faaliyetler nedeniyle, gezi, kokteyl, yemek ve benzeri davetler düzenlenmedi. Hediye verilmedi ve bunlara ilişkin ödeme yapılmadı. Temsil ve ağırlama ödenekleri, zorunlu haller dışında kullanılmadı. Öte yandan, kamu kurumlarında enerji maliyetlerinin azaltılması için de harekete geçildi. Kamu alımlarında, enerji verimliliği yüksek projeler ile enerji kullanımı düşük olan ürünler tercih edildi. Su kullanımında da israfı önlemek amacıyla tasarruflu cihazlar seçildi. Ayrıca yeşil alanların sulanmasında mümkün olduğunca şebeke suyu kullanılmadı.
Bir diğer adım da yeni ekonomik modelin önemli unsurlarından biri olan yerli ürünlere yönelik olarak atıldı. Halihazırda mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin ihalesine teklif veren tedarikçiye uygulanan yüzde 15 fiyat avantajının etkinliği artırıldı. Ayrıca, üreticiye verilen desteklerle de yerli üretimin önü açılırken, ithalata bağlı alımlarda frene basıldı.
ZAM ORANI 14,4 OLDU
Kamu tarafında atılan tasarruf adımları bunlarla da sınırlı kalmadı.
Yüzde 23,85'lik enflasyon beklentisine rağmen, milletvekili maaşlarına yapılacak zam oranı 14,4 oldu. Tasarruf tedbirleri, gelecek dönemde de genişleyerek devam edecek. Bu çerçevede, döner sermayeli işletmelerin gelecek yıldan itibaren başlamak üzere aşamalı olarak merkezi yönetim bütçesine aktarılmasına ilişkin çalışmalar yapılacak. Ayrıca teşvik, destek ve sosyal yardım uygulamaları gözden geçirilecek ve etkin olmayan uygulamalar sonlandırılacak. İstihdam teşviklerinin etkinlikleri de kontrol edilecek. Teşvik sisteminde sadeleştirmeye gidilecek.
BÜTÇE AÇIĞI YÜZDE 3'E DÜŞECEK
Uygulanan tasarruf tedbirleri etkisi, 2021 bütçe rakamlarına yansıdı. 2021'de bütçe açığının milli gelire oranı yüzde 4,3 olarak hedeflenmişti. Bu oran yüzde 3,5'e kadar çekildi. Yılsonunda da yüzde 3'e kadar düşmesi bekleniyor. Bu da, kamu kurumlarının tasarruf tedbirlerine uyup, harcamaları kıstığını gösteriyor.
Cevdet Fırat AYDOĞMUŞ
Türkiye Gazetesi